De Smaragd

De Indische Buurt is gebouwd in het begin van de 20e eeuw als nette arbeiderbuurt. In de jaren '70 en '80 afgegleden; hoge werkloosheidspercentages, sociaal-maatschappelijke problemen en veel migranten. Veel sloop- en nieuwbouw, door slechte funderingen, droeg bij aan een ‘schrale’ en onaantrekkelijke uitstraling. Ook de Smaragd is een sloop- en nieuwbouwproject. De bestaande woningen waren klein, bouwkundig slecht en architectonisch niet bijzonder. Maar lessen uit het verleden zijn geleerd; er moest een zeer hoogwaardige gebouw komen, dat recht zou doen aan de stedenbouwkundig importantie van de plek, de Amsterdamse School geschiedenis (aan de overkant stonden ‘De billen van Wijdeveld’) en wat een bijdrage zou leveren aan de leefbaarheid van de buurt. Leefbaarheid op stedenbouwkundig niveau: menging van functies. Het gebouw staat op een stedenbouwkundig belangrijke plek. Tegenover het Muiderpoort-station bij de entree van de Indische Buurt. Langs het gebouw loopt een belangrijke langzaamverkeersroute vanuit het station richting de Javastraat en verder. Het gebouw begeleid deze route en markeert deze belangrijke positie, door middel van de verhoogde uitkragende kop en de afgeronde hoeken. Op de belangrijkste hoek bevindt zich op de begane grond een horeca-gelegenheid die zowel een buurt-functie heeft, als profiteert van het doorgaande langzame verkeer vanuit het station. Op de eerste verdieping, boven de horeca bevindt zich kantoorruimten, waardoor er een dubbelhoge plint met veel uitstraling ontstaat. De parkeergarage onder het gebouw zorgt voor minder auto’s op straat. Daardoor kon ook de stoep/terras voor de horeca verbreed worden. Leefbaarheid en sociale cohesie op gebouwniveau: menging van doelgroepen en inclusieve architectuur; Het gebouw bevat koop-, vrije sector-huur- en sociale huurwoningen en bedient daarmee dus heel verschillende (inkomens-)groepen. Aan het gebouw is niet te zien waar welke categorie woningen zit. Aan de binnenzijde bevindt zich een gemeenschappelijke binnentuin waar terrassen van woningen (uit verschillende categorieën) aan grenzen. Naast de grote gezinswoningen op de kop van de Riouwstraat is een speeltuin gesitueerd. Alle woningen op de begane grond hebben een verdiepingshoogte van 4m. Dit zorgt voor veel licht ver in de woning en geeft de plint een voorname uitstraling. Alle woningen op de begane grond én eerste verdieping hebben een eigen voordeur aan de straat, wat een levendige plint oplevert.

Het gebouw staat op een stedenbouwkundig belangrijke plek. (zie toelichting categorie). Het gebouw grenst aan vier verschillende stedenbouwkundige ruimten; het speelpleintje aan de Riouwstraat, de uitvalsweg Insulindeweg, de langzaamverkeersroute Celebesstraat en de woonstraat 2e Atjehstraat. Het gebouw reageert op deze verschillende karakteristieken door hoogtesprongen in het gebouw en geleding in de gevel. Het gebouw ligt op een architectuur-historisch zeer interessante plek; de overgang van de bebouwing van de 19e eeuwse ring (in de 2e Atjehstraat) en de Gordel ‘20-‘40 (aan de Insulindeweg). Deze ‘stijl-overgang’ hebben we in de uitwerking van de gevels als inspiratie gebruikt. De materialisatie is hoogwaardig en zorgvuldig. Met een zeer beperkt scala aan materialen (m.n. baksteen en prefab beton) is een zeer rijke, ambachtelijke uitstraling verkregen. De overige materialen (houten kozijnen, aluminium puien, stalen hekwerken, etc) zijn in ton-sur-ton bijpassende kleuren toegepast. Hierdoor ontstaat een chique en ingetogen uitstraling. Daarnaast zijn er een aantal technische uitdagingen; het gebouw staat op een zeer geluidbelaste locatie (zowel spoor-, tram-, als wegverkeer), het grondvlak van de locatie loopt naar het spoor zeer smal toe. Ook zijn de waterstromen in het gebied en de aansluiting tegen technisch slechte belendingen een uitdaging. Ondanks de technische innovaties o.a. ten behoeve van de geluidsproblematiek wilden we geen technische uitstraling. De woningen op de geluidsbelaste locatie hebben daarom inpandige serres gekregen die voor een geluidsarm binnenmilieu zorgen maar zich aan de gevel als een ‘normaal’ kozijn tonen. Het gebouw is eigenlijk ongewoon gewoon en laat zich pas in tweede (of derde) instantie goed zien. Er is in het ontwerptraject veel overleg geweest met omwonenden, deels vanwege de technische complexiteit van de opgave, maar ook omdat de nieuwbouw substantieel hoger zou worden van de oudbouw. Dit heeft ook tot aanpassingen in het ontwerp geleid, die het gebouw mooier want sculpturaler hebben gemaakt. Door een slim casco en efficiënte ontsluiting is er ondanks een beperkt (deels sociale woningbouw-) budget een zeer fraai gebouw ontworpen met een zorgvuldige detaillering en hoogwaardige materialisering. De woning zijn (zeker voor huidige begrippen) zeer royaal. (o.a. sociale huurwoning van 125m2 met een verdiepingshoogte van 4m