Stimulerende Omgevingen
rudy uytenhaak + partners architecten
IKC Overhoeks - Amsterdam
Bij de nieuwbouw van IKC Overhoeks stond verbinden en een gezond en veilig pedagogische klimaat centraal. Samen met het toekomstig buurtplein vormt het IKC de nieuwe verbinder in de hoog stedelijke wijk Overhoeks aan het IJ. De opengewerkte getrapte pleinwand versterkt de relatie met zijn context en nodigt uit tot ontmoeting en samenwerking.
Toelichting categorie
De toekomst voorbereiden op onze kinderen! Met die droom stuurde onze opdrachtgever Innoord ons in 2017 op pad. Hoe maken we een schoolgebouw dat haar leerlingen inspireert hun toekomstige wereld een stapje verder te gaan brengen? Kan het gebouw zo flexibel en aanpasbaar zijn dat het klaar is voor de altijd veranderende toekomst? Dit vertaalden we in een vooruitstrevend kindcentrum, functioneel én fysiek met beide benen in de toekomst: basisonderwijs 2.0!
IKC Overhoeks is een modern en transparant BENG kindcentrum van 4.000 m². Het compacte, getrapt gestapelde gebouw, verdeeld over vijf bouwlagen rondom een levendig hart met de opklimmende cascadetrap, verenigt alle gebruikers van het gebouw onderling en met de omgeving (visueel).
De International Primary Curriculum visie op thematisch onderwijs ambieert, kinderen in veilige leeromgevingen uit te dagen hun talenten te ontdekken, nieuwsgierig te zijn en op onderzoek uit te gaan. Steeds minder draait het om lineaire kennisoverdracht, maar juist om informele kennis opdoen zowel binnen als buiten de school. Een alles-in-één school met kinderdag-, voorschoolse- en naschoolse opvang concretiseert deze visie en stemt de doorlopende leerlijn af op de ontwikkeling van het kind in een kleine gebalanceerde wereld. Een levendig hart reikt, vanwege het compacte kavel, over meerdere verdiepingen omhoog en stimuleert ontmoeting. Tegelijkertijd biedt het geborgenheid in de verschillende rond de cascadetrap geschakelde ruimtes. In de buitengevel onthult dit hart zich in de karakteristieke, uitnodigende, plastiek die hoger op openbloeit in dakterrassen voor de verschillende gebruikers van het gebouw. De meandertrap maakt, met de blik naar binnen en dan weer naar buiten, in een zee van licht contact met de eigen binnenwereld, het speelplein en de hele stad.
De heldere gebouwopzet met overzichtelijke plattegrond heeft een doordachte zonering en clustering van ruimtes. Dat maakt dat kinderen en bezoekers zich welkom voelen en de routing in het gebouw vanzelf spreekt. Het transparante gebouw biedt bij de lesruimten wel de benodigde kleinschaligheid afgestemd op de leeftijd van het kind.
De coherente uitstraling buiten en binnen, met gevoel van rust en vrijheid d.m.v. royale ruimtes, grote ramen en een goede akoestiek, dragen bij aan het welbevinden van de leerlingen. Het ruimtelijk gecreëerde pedagogisch klimaat legt daarmee een goede basis voor de ontwikkeling en het leervermogen van de leerlingen.
Toelichting ontwerp
De stevig stedelijke wijk Overhoeks in Amsterdam Noord heeft een hoog ambitieniveau voor stedenbouw en architectuur. Binnen de herkenbare identiteit van elegante woongebouwen in een luw en groen openbaar gebied, staat IKC Overhoeks, een zichtbaar specifiek gebouw voor primair onderwijs, voor kinderen van 0 tot 12 jaar.
IKC Overhoeks is een compact, getrapt en gestapeld gebouw dat in het hart vier lagen overzichtelijk opklimt langs de cascadetrap naar de klassenclusters met 4 tot 6 te koppelen lokalen. Door het niveauverschil in het maaiveld, tussen de Grasweg en het hoger gelegen plein, ontstaat op de begane grond een splitlevel met een iets souterrain gelegen peuterspeelzaal/buitenschoolse opvang en een hoge aula/speellokaal. Vanaf de eerste verdieping neemt het volume naar boven toe af en ontstaan er dakterrassen. De klaslokalen voor de school liggen op de begane grond, eerste en tweede verdieping. Op de tweede verdieping liggen de bovenbouw en het kinderdagverblijf met een ruim dakterras. Op de derde verdieping ligt de techniek en de vierkante Beweegbox, waar op innovatieve wijze interactief beweegonderwijs wordt gegeven.
Energetisch is het gebouw zeer efficiënt, met hoge isolatiewaardes voor de gevels. De trippleglazed zonwerende ramen + buitenzonwering beperken daarbij de koel- en warmtelast van het transparante gebouw. De heldere kolomstructuur maakt de school aanpasbaar aan wisselende onderwijsmethoden en functies. Een slimme zonering en kern behoeden het gebouw met haar verschillende gebruiksritmen voor ongewenste bezoekers en maakt onafhankelijk gebruik van de Beweegbox mogelijk voor de buurt.
Binnen de strakke stedenbouwkundige envelop ontwikkelt de volumetrie van de school zich naar boven toe steeds iets vrijer, als was het een figuur uitgehakt uit een blok. Doordat binnen naar buiten schijnt, kan je de organisatie vanaf het schoolplein al aanwijzen. In vaktaal: ‘Een Raumplan dat zich onthult’. Zo van buiten naar binnen en vice versa een gebouw ontwerpend, wijst het uiterlijk zich bijna vanzelf. Lange smalle (zonwerende) bandramen in champagne/brons geanodiseerde frames ‘lopen’ tussen zandkleurige keramische horizontalen die het gebouw ‘body’ geven. Afgewisseld met opener vliesgevels ter plaatse van verkeers- en algemene ruimten. Op de hoeken van het gebouw gaan massa en transparantie scherp door de bocht! Is detail en perfectie, samen met gebruikswaarde, niet onontbeerlijk om een dierbare oldtimer te kunnen worden?