Leefbaarheid & Sociale Cohesie
RO&AD architecten
Leer- en buurttuin De Buitenkans
Toen de familie Van Pul een stuk tuin over had, was er grond, veel enthousiasme, betrokkenheid van de school, buurbewoners en gemeente, maar geen geld, kennis of kunde om het te realiseren. Een braakliggend terrein is wakker gekust tot een tuin waar buurtbewoners elkaar ontmoeten, leerlingen zich verbonden voelen en biodiversiteit toeneemt
Juryrapport
Het verhaal achter school- en buurttuin De Buitenkans in Roosendaal is schrijnend. Er was geen plaats in het nieuwe gebouw van het Da Vincicollege voor de leerlingen groen- en dierverzorging van deze VMBO-school. Budget voor de gewenste schooltuintjes was er eigenlijk niet. Toen de gemeente uiteindelijk een ‘oefenterrein’ aan de rand van de stad beschikbaar stelde, besloot een buurman de aangrenzende grond achter zijn tuin daaraan toe te voegen, met het idee om een collectieve groene ruimte voor school en buurt te maken.
RO&AD architecten won de besloten prijsvraag met een even eenvoudig als slim ontwerp, waarbij alle gevraagde functies – berging, leslokaal, volière, kas – achter elkaar in een langgerekte ‘schuur’ zijn ondergebracht. Het archetypische gebouw, dat diagnoaal op het terrein is geplaatst, geeft de voorheen anonieme plek een eigen identiteit, en deelt het terrein op in verschillende zones. De houten spanten zijn, vanwege het minimale beschikbare budget, door een docent en een viertal leerlingen getimmerd. Om dezelfde reden is het gebouw zo ontworpen dat het (vrijwel geheel) in zijn eigen energiebehoefte voorziet.
Een bijzonder sympathiek handen-uit-de-mouwen project, aldus de jury, al blijft het zuur dat dit soort initiatieven niet uit gewone onderwijsbudgetten worden gerealiseerd. Knap hoe met weinig middelen iets bijzonders is gemaakt, en bijzonder hoe het bouwproces is georganiseerd. Er zaten partijen aan tafel die normaal niet bijeen komen, wat spanning, gaf, maar ook tot creativiteit leidde.
Er is wel twijfel over de bestendigheid van het gebouw; hoe zal de houten constructie zich houden? Vast staat dat het gelukt is om een fijne plek voor deze ‘vergeten’ groep leerlingen te creëren. Dat gebaar wil de jury waarderen met deze eervolle vermelding.
Toelichting categorie
De school is de laagste vorm van middelbaar onderwijs die wij in Nederland kennen: het praktijkonderwijs. Deze leerlingen hebben het vaak niet gemakkelijk en worden vaak veroordeelt tot het wieden van gemeentelijke plantsoenen en het onderhouden van sportvelden. Hier krijgen ze echt de kans om een eigen plek te maken waar ze trots op kunnen zijn. een grote, gevarieerde schooltuin met gebouwen die voor een groot deel zelfvoorziend zijn, waar een scala aan leertuinen aanwezig is, en waar ze verbonden zijn met de buurt,
Toelichting ontwerp
Het gebouw is 100 meter lang en 6 meter breed en is opgebouwd uit 26 identieke houten spanten met naar gelang de functie, een andere bekleding. Zo is er een volière, een dierenlokaal, een klaslokaal, een warme kas, een grote berging, een koude kas en een stal voor kleinvee. De ruimtes zijn zonder verkeersruimtes aan elkaar geschakeld en door middel van deuren met elkaar verbonden. Dit is zo gekozen omdat het budget zo krap was, dat we geen ruimte wilden verspillen aan verkeersruimte. De leerlingen hebben toch de hele dag hun jas aan omdat ze voornamelijk buiten werken, dus ze kunnen altijd buiten om naar een andere ruimte toe.
Het gebouw is simpel gehouden met slechts enkele details, zodat Rini met de leerlingen en de leraren het gebouw zelf konden maken, zonder al te ingewikkelde machines of gereedschap. Dit heeft geresulteerd in spanten met stalen kramplaten en houtskeletbouw gevels en daken met Platowood of verschillende soorten polycarbonaat bekleding. Alles is gebouwd volgens het principe "ruwbouw = afbouw, en er is dan ook nergens geschilderd, gestuukt en zo weinig mogelijk afgetimmerd. Alle materialen zijn zo veel mogelijk biologisch: houten constructie, vlasisolatie, houten kozijnen en gevelbekleding. Waar dat niet mogelijk was, is gekozen voor recyclebaar materiaal zoals polycarbonaat en glas.
Wat betreft installatie hebben we geprobeerd het gebouw zo veel mogelijk "off the grid" houden. Het water op het terrein wordt verzameld in een bassin en wordt gebruikt voor de tuin, maar ook voor de toiletten en de dieren. Er zijn zonnepanelen voor de electriciteit. De warmet wordt opgewekt door een lucht-warmtepomp.