Markthal Rotterdam

Dat in de metro tegenwoordig niet ‘Blaak’, maar ‘Markthal’ wordt omgeroepen, is veelzeggend; de Rotterdamse Markthal is een icoon pur sang. De iconische waarde komt voort uit de manier waarop MVRDV het gegeven programma – woningbouw en een overdekte markt – in een vorm heeft gegoten: een reusachtige boogconstructie van 258 appartementen, die de marktstalletjes als een kathedraal overspant. Aan de binnenzijde van de koepel maakten kunstenaars Arno Coenen en Iris Roskam het hedendaagse fresco ‘Hoorn des Overvloeds’ – een explosie van kleur en beeld. De jury is vol bewondering, en die neemt alleen maar toe naarmate men via de cascade-achtige roltrappartij dieper in het gebouw afdaalt. Ondergronds blijkt immers nog een hele wereld te bestaan, met een grote parkeergarage, laad- en losruimte voor de marktkooplui en een minimuseum met archeologische vondsten. De wijze waarop dit alles tot stand is gebracht, met duikers op een bouwplaats die onder water gezet werd, maakt dit project tot een onvoorstelbare prestatie. Een icoon dus, maar daar wringt het ook. De Markthal scoort op een punt heel hoog, maar blijft voor sommige juryleden teveel een oneliner. Als woongebouw vindt de jury het ontwerp minder succesvol; de gangen zijn benauwend, de beleving van de activiteiten op de marktvloer is beperkter dan verwacht. Maar de integrale ontwerpmethode van MVRDV heeft wel geresulteerd in een interessante nieuwe typologie en een ‘spectaculaire ruimte, met een enorme uitstraling en aantrekkingskracht op de stad, en tot ver daarbuiten’, aldus de jury.

Markthal heeft een open karakter gekregen om veel publiek te trekken. De open kanten zijn belangrijk voor de ruim honderd marktkramen in de hal die vaak door kleine MKB ondernemers worden gehuurd. Dit zijn veelal functies die uit het centrum verdwijnen, zoals slagers, een groenteboer of een warme bakker. Markthal biedt een grote verscheidenheid aan verschillende keukens, culturen én ondernemers. De huur in de hal is per dag goedkoper dan op de buitenmarkt waardoor de marktvloer in het totale bouwproject moest worden gefinancierd door het andere programma. De Markthal is een ontmoetingsplek voor iedereen die van eten en drinken houdt, in het hart van Rotterdam. Daarbij wordt nadrukkelijk de samenwerking met lokale Rotterdamse initiatieven gezocht. Ook landelijke en internationale initiatieven vinden hun weg naar de Markthal, waaronder boekpresentaties, educatie en pop-up winkels. Om de buurt te verbeteren heeft de Markthal aan alle kanten ingangen en etalages. Er is een grote verscheidenheid aan appartementen gerealiseerd waardoor iedereen zijn eigen plek kan vinden. De appartement zijn te bereiken via een zestal entrees aan de buitenzijden en de helft van de appartementen hebben een raam dat uitkijkt op de levendige marktvloer. Op het grasveldje tussen de Markthal en de Hoogstraat komt in toekomst nog een wooncomplex, er blijft echter een flink horecaplein bestaan tussen de gebouwen waardoor de woningen aan de noordkant van de Markthal ook in toekomst een wijds uitzicht blijven houden. Met de opening van de Markthal en de aantrekkingskracht die van de vele winkels, restaurants en de supermarkt uitgaan wordt de plek waar ooit het centrum van Rotterdam was weer bij de looproute van het winkelgebied betrokken en weer een levendig stuk stad. Markthal mocht geen elitair gebouw worden maar voor iedere Rotterdammer. Daarvoor is de hal hoog en open, het kunstwerk direct en de marktkramen komen in drie prijsklassen: goedkoop, middel en duur. De bewoners van de Markthal hebben een sterke connectie met de markt en zien het als groot voordeel dat zij in deze hybride wonen. Het is gelukt om starters in relatief goedkope huurwoningen te plaatsen, empty-nesters in de koopwoningen en rijke gezinnen in de penthouse woningen. Zo is Markthal geen getto van één bewonerstype geworden maar een goede mix. Huurprijzen beginnen bij 750 Euro voor 80m2, koopwoningen waren er vanaf 249.000 Euro voor 110m2.

De Markthal staat op een historische plek aan de Binnenrotte, direct naast station Blaak en de buitenmarkt. De gemeente wilde de buitenmarkt uitbreiden met een overdekte markt, woningen en een parkeergarage. Ook wilde de gemeente het aantal bewoners van de binnenstad vergroten om zo meer draagkracht te hebben voor de voorzieningen in de binnenstad. Provast en MVRDV hadden na analyse van bestaande markthallen in Zuid Europa gezien dat deze vaak introverte, van binnen donkere gebouwen zijn die weinig verbinding met de omliggende stad hebben. In Rotterdam moest het concept van een Markthal juist de belangrijke schakel worden in de ontwikkeling van het Laurenskwartier om de oostkant van het centrum te versterken. MVRDV onderzocht de optie om de twee woonblokken die in het masterplan stonden met een plint ondersteboven te draaien waardoor een grote hal ontstaat met aan de kopse kanten enorme openingen naar de stad. Hierdoor ontstond een nieuwe type publiek gebouw, een combinatie tussen een Markthal, winkelcentrum, woningbouw en parkeergarage. Er is een nieuw en financieel haalbaar concept gerealiseerd door woningen als schil voor de hal te gebruiken. De bouw van de woningen is uitgevoerd door middel van een tunnelbekisting. De overkapping werd in vier delen gebouwd met een tijdelijke verrijdbare constructie. De glazen gevels werden gerealiseerd door middel van een kabelnetgevel. Dit zijn stalen kabels waarop het glas bevestigd is. Door de aluminium panelen waarop het kunstwerk geprint is te voorzien van perforaties beschikt de hal over goede akoestische eigenschappen. De Markthal past qua schaal bij het grootste plein van Nederland en weet een belangrijke financiële impuls te geven aan de buitenmarkt die er gehouden wordt. Dat levert een positieve bijdrage aan de stedelijke economie. De Markthal, met haar versmarkt, winkels en woningen, zorgt voor meer samenhang en verbinding vanaf de oostkant van het centrum naar de binnenstad. Stedenbouwkundig had Markthal wellicht beter een stuk noordelijker gestaan om aan de gracht aan te sluiten, dat was echter in het masterplan niet mogelijk, grote ingangen aan de zijkanten niet gewenst door de uitbater en de restricties door de budgettair nodige seriële woningbouw. Zo werd gekozen om Markthal allzijdig te maken en de distributie via de kelder te laten lopen. Aan alle kanten heeft Markthal nu etalages en ingangen, in toekomst wordt het gebouw nog verder omsloten door bebouwing.