Ondergrondse Parkeergarage Katwijk aan Zee

“Katwijk besloot om van de nood – een zwakke plek in de kust die versterkt moest worden – een deugd te maken door de bouw van een dijklichaam te combineren met de aanleg van een ondergrondse parkeergarage, waarboven een kunstmatig duinlandschap is aangelegd. In dit glooiende landschap zijn de uitgangen van de parkeergarage op vanzelfsprekende wijze opgenomen, terwijl de vereiste nooduitgangen als corten stalen ‘hoedjes’ uit het helmgras steken. Hetzelfde materiaal keert terug in de hoofdentree van de garage en de informatieborden, zoals alles met elkaar samenhangt in dit totaalontwerp. De jury vindt de parkeergarage een ‘geweldig mooi object’, dat door zijn landschappelijke inpassing op krachtige wijze het dorp met de zee verbindt. Door de blik van straat te halen en vervolgens ondergonds de parkeercapaciteit te vergroten, is de karakteristieke boulevard behouden, en de identiteit van het dorp versterkt. Tegelijk kunnen op deze manier meer mensen het strand en het winkelcentrum bezoeken, wat de lokale economie ten goede komt. De dubbelsprong die op deze manier is gemaakt, vindt de jury zeer inspirerend in het kader van het bouwen aan de kust, waar men toch vaak zwicht voor grootschalige ontwikkelingen, ten koste van het landschap. Het gebouw zit zowel boven- als ondergronds goed in elkaar; de verlichting, de looplijnen, de positie van de kolommen – over elk detail is nagedacht en de uitvoering is nagenoeg vlekkeloos. De jury ziet in dit project het bewijs dat je met vereende krachten meer kunt bereiken dan vanuit afzonderlijke disciplines; ook wat dat betreft is dit project voorbeeldstellend.”

De ambitie van betrokken partijen, gemeente Katwijk, Hoogheemraadschap Rijnland, provincie Zuid-Holland en Rijkswaterstaat was om de kustversterking aan te grijpen om naast de veiligheid van haar bewoners, ook de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van Katwijk aan Zee ter vergroten. De innovatieve oplossing waarbij de kustversterking gecombineerd wordt met een parkeergarage is zorgt niet alleen voor een totaal nieuwe kijk op parkeergarages in de stedelijke- en landschappelijke context, maar bewerkstelligt ook de handhaving en versterking van het contact tussen Katwijk en de zee. De parkeergarage ligt in het epicentrum van het leven met- en rond de zee, direct naast de Boulevard. Door bijna volledig op te gaan in het landschap geeft de parkeergarage alle ruimte aan de duinen, de Boulevard, en de historische elementen en gebouwen om het karakter van de publieke ruimte te bepalen. De helder vormgegeven entrees zijn modern hebben een krachtige uitstraling. Door de organische inpassing in het landschap zijn ze een verrijking van de identiteit van Katwijk aan Zee. Er zijn in totaal vijf entrees in de parkeergarage; drie hoofdentrees en twee nevenentrees. Daarnaast zijn er enkele nooduitgangen, en op beide uiteinden is er een in- en uitrit. De eenduidige vormgeving en uitstraling van de gehele kustzone is verwezenlijkt door een integrale aanpak. Hiermee draagt de vernieuwde kustzone als geheel bij aan de identiteit van Katwijk. Uit het jury rapport van de Rijnlandse Architectuurprijs: "De jury is van mening dat de integrale- en interdisciplinaire aanpak op verschillende schaal- en uitvoeringsniveaus een geweldig project heeft opgeleverd. Een voorbeeldig stuk Nederlandse ingenieurskunst met een betekenis op nationaal en zeker regionaal niveau."

Nederland ligt voor een groot deel onder de zeespiegel. Voor de kustverdediging zijn wettelijke veiligheidsnormen opgesteld, waar de waterkering in Katwijk niet aan voldeed. Daarom is de kust bij Katwijk versterkt met een dijk in nieuwe bredere duinen. Tegelijkertijd is de parkeerdruk in Katwijk aan Zee hoog. Tussen de Boulevard en de dijk is de ondergrondse parkeergarage gebouwd. De Dijk-in-Duin oplossing biedt zo veiligheid en parkeerruimte, met behoud van de ruimtelijke kwaliteit. In opdracht van de gemeente Katwijk heeft Royal HaskoningDHV voor deze ondergrondse parkeergarage een architectonisch ontwerp opgesteld en vertaald in een beeldkwaliteitsplan. Op basis van het beeldkwaliteitsplan heeft Ballast Nedam in samenwerking met ZJA, het integrale ontwerp (architectonisch, functioneel, constructief en installatie) van de ondergrondse parkeergarage opgesteld ten behoeve van de realisatie. Het architectonisch ontwerp van de parkeergarage bouwt voort op het ontwerp van de openbare ruimte door OKRA Landschapsarchitecten en respecteert daarbij de uitgangspunten waaronder het natuurlijke duinlandschap. Dit resulteerde in een ontwerp waarbij de parkeergarage met zijn hoofd- en nevenentrees en zijn in- en uitritten op een natuurlijke wijze zijn ‘opgenomen’ in het duinlandschap. De in- en uitritten zijn verzonken in het duinlandschap en manifesteren zich in het weidse landschap minimaal. Bij aankomst wordt de toegang en de functie die zich onder de duinen afspeelt onthuld. De geperforeerde stalen panelen met duingras print verzachten de gevel. De perforaties zorgen voor een dynamiek onder invloed van de wisselende bezonning, zoals ook het duingras veel dynamiek vertoont. Ter plaatse van de hoofd- en nevenentrees wordt het duinlandschap en de betonnen band omhoog getild, waardoor de entrees als vanzelfsprekend ontstaan aan duidelijke duinovergangen en verblijfsplekken. Het duinlandschap loopt onverstoord over het dak van de entrees heen en de entrees zijn duidelijk zichtbaar door de minimale constructie. Door de glazen gevel kan veel daglicht in de parkeergarage komen, wat de oriëntatie in de parkeergarage bevorderd. In het duinlandschap liggen aan de zeezijde van de garage de nooduitgangen. Deze uitgangen zijn zo beperkt mogelijk in omvang, en zijn vormgegeven als sculpturen in het duinlandschap. De verschillende entrees zijn zo vormgegeven dat ze familie van elkaar zijn. Door de langgerekte vorm van de garage (500m) met 663 parkeerplaatsen was speciale aandacht voor de vormgeving noodzakelijk. Bezoekers moeten zich immers snel en veilig kunnen oriënteren en eenvoudig de weg naar het strand of het dorp weten te vinden. Om het overzicht te behouden zijn zo min mogelijk obstakels, zoals kolommen en installaties in het zicht. Door gebruik te maken van verschillende kleuren, texturen en daglicht is de oriëntatie optimaal.