Spaarndammerhart

Het woningproject Spaarndammerhart omvat een mix van koop-, vrije huur- en sociale huurwoningen boven een parkeergarage, en is tegelijk een stuk stadsherstel. Op de plek waar in de jaren zeventig met de bouw van een school een gat in het stedelijk weefsel werd geslagen, hebben architecten Korth Tielens en Marcel Lok de oorspronkelijke straatwand met poort teruggebracht, en daarachter een groene hof gecreëerd. Geïnspireerd door de omringende architectuur van de Amsterdamse School, hebben ze het project als een Gesamtkunstwerk vormgegeven, samen met DS landschapsarchitecten en kunstenaar Martijn Sandberg. Van de nestkasten die in de gevels zijn verwerkt tot de typografie voor de huisnummers; aan elk detail is gedacht. Zo vanzelfsprekend als Spaarndammerhart op zijn plek staat, ziet de jury dat hier stedenbouwkundig een prestatie van formaat is geleverd. Het project is - tot en met de entrée van de parkeergarage - prachtig ingepast, waarbij een hedendaagse draai is gegeven aan de baksteenarchitectuur van de Amsterdamse School. Met name de geglazuurde groene baksteen waarmee het hof is gemetseld, verrast de jury aangenaam. Alle woningen hebben prive-terrassen, die overgaan in collectieve tuinen, zonder schuttingen. Bestaande bomen zijn behouden en waar nodig verplant. Het is jammer dat de poort naar een aanpalend binnenterrein door de bewoners is afgesloten. Spaarndammerhart is een rijk project dat op alle fronten consistent en goed is aangepakt, en toont hoe je een stuk stad kunt bouwen met betaalbare en duurdere woningen, dat toegankelijk is voor iedereen.

Het Spaarndammerhart is ontstaan uit het leren van de plek waar het onderdeel van uitmaakt. Leren vanuit de cultuurhistorie, de stedenbouwkundige en architectonische historie en de sociale, maatschappelijke historie. Hierin lagen de antwoorden op essentiële vraagstukken over het wonen in de stad. Wonen in de stad onafhankelijk van sociale huur, mark huur of koop. Wonen in de stad voor mensen en dieren. Wonen in de stad, maar ook omringd door natuur. Wonen in de stad waarin de ruimte tussen de gebouwen van elkaar is, waar je elkaar kunt ontmoeten. Wonen in de stad met een heel bewust energiegebruik. Het Spaarndammerhart is nadrukkelijk een project van deze tijd, maar zoekt aansluiting op de context. Een context met aandacht voor verfijnde details en duurzaam materiaalgebruik, de integratie van verschillende disciplines binnen het ontwerp-proces en sociale aspecten van wonen-met-elkaar in de stad die de omliggende monumenten van de volkshuisvesting zo kenmerken. Het Spaarndammerhart repareert het stedelijk weefsel en voegt aan de cluster van hoven en pleinen en de reeks doorgangen en routes binnen de Spaarndammerbuurt een nieuw hoofdstuk toe.

De Spaarndammerbuurt wordt gekenmerkt door schoolvoorbeelden van de Amsterdamse School. De projectlocatie wordt omringd door monumentale projecten van Michel de Klerk (Het Schip, Spaarndammerplantsoen), Herman Walenkamp (Zaanhof) en Karel de Bazel (Zaandammerplein). De architectuur van het Spaarndammerhart is onmiskenbaar van deze tijd maar met subtiele en kenmerkende verwijzingen naar de architectuur van omliggende monumentale meesterwerken. Rijk metselwerk in genuanceerde rode en gele baksteen, groen geglazuurde stenen voor het ‘interieur’ van de hof, gevels met een rijke plastiek, gevelopeningen voorzien van slank geprofileerde gevelkozijnen in een eenduidige gevelopbouw, subtiele geledingen en incidentele afrondingen van de bouwmassa. De integratie van landschapsarchitectuur en beeldende kunst, die zich manifesteert in de onderdoorgangen, de bestrating van de hof en de huisnummers, draagt ertoe bij dat het project als een ‘gesamtkunstwerk’ kan worden beschouwd. De opgave een gedifferentieerd woonprogramma te realiseren, met een derde deel in de sociale huursector deels voor grote gezinnen en twee derde deel in de vrije sector, is in het project integraal uitgewerkt. Uitgangspunt is geen onderscheid te maken in de ruimtelijke uitwerking en verschijningsvorm tussen in verschillende categorieën. De beide straatwanden zijn verschillend geprogrammeerd. Aan de oostzijde met grondgebonden stadswoningen over vier bouwlagen, de westzijde is een appartementengebouw in vijf bouwlagen met daarin de sociale en vrije sector huurwoningen. Het appartementengebouw heeft grondgebonden maisonnettes op de begane grond en corridor-appartementen op de verdieping erboven. De corridor verbindt de twee trappenhuizen en voorkomt een galerijontsluiting aan straat en het hof. Gekoppeld aan de gebouwentrees liggen de twee poorten naar het achtergelegen publieke hof, met daaraan grondgebonden hofwoningen in drie lagen.