Station Arnhem Centraal

Aan het eind van de vorige eeuw had de Gemeente Arnhem de wens om het stationsgebied te vernieuwen. Het oude station was te klein om de toenemende reizigersaantallen goed te kunnen faciliteren. Het voldeed ook niet aan de basiseisen die het Rijk oplegt aan treinstations. Zo waren de oude stationshal en perrontunnel krap en onoverzichtelijk, de kwaliteit en sociale veiligheid waren matig. Tegelijkertijd sprak het Ministerie van Infrastructuur & Milieu een ambitie uit in het kader van de Nationale Sleutelprojecten (NSP): belangrijke stationsknooppunten – waaronder Arnhem – moesten worden aangepast aan de groei van het aantal reizigers. In de visie van het rijk moeten deze stations toplocaties worden, katalysatoren van stedelijke vernieuwing, economische motoren – door de aanleg van nieuwe infrastructuur, door de komst van hogesnelheidstreinen en door private investeringen in commercieel vastgoed. Met het nieuwe station Arnhem heeft de stad een iconisch ov-knooppunt gekregen waarmee Nederland internationaal gezien voorop loopt. De nieuwe identiteit van het stationsgebied, met de stationshal als kloppend hart, markeert bovendien het regionale belang van Arnhem. Meer dan 65.000 mensen passeren elke dag; voor veel bezoekers begint de stad hier. In de nieuwe stationshal zijn de belangrijkste bestemmingen, zoals het treinstation, busstation, parkeergarage, fietsenstalling vanaf de aanvoerpunten van reizigers en bezoekers zoveel mogelijk zichtbaar. Door de architectuur is er sprake van veel vrije zichtlijnen en heeft een reiziger in een oogopslag overzicht over zijn omgeving. Dankzij de bushaltes voor de regionale en lokale bussen en de parkeergarage vormt het stationsgebied de hoofdingang van de stad op zowel regionaal als stadsniveau. Veel zorg is besteed aan de stedelijke kwaliteit van het gebied zelf voor de mensen die er dagelijks werken, wachten, overstappen, ontmoeten en winkelen. Het station zet Arnhem op de kaart met internationale publicaties in kranten en tijdschriften als The Guardian, Detail, MARK, Domus, Wired, Blueprint en Monocle. Daarnaast wonnen verschillende projectonderdelen prestigieuze awards: de Nederlandse Betonprijs en Dak van het Jaar voor de stationshal, de Nationale Staalprijs en Europese Staalprijs voor de perronoverkappingen, en de ANWB-award voor Beste Parkeergarage voor de ondergrondse parkeergarage.

Het nieuwe station in Arnhem is het resultaat van een bijna 20 jaar durend ambitieus project. UNStudio heeft het masterplan ontwikkeld voor dit gebied dat één van de grootste naoorlogse herontwikkelingsprojecten in Arnhem is. Verwacht wordt dat deze nieuwe ‘voordeur van de stad’ zich zal ontwikkelen als belangrijk knooppunt tussen Duitsland, België en Nederland. Arnhem Centraal bestaat uit 160.000 m2 programma op een gebied van 40.000 m2. Het nieuwe stationsgebouw, dat commerciële functies en een conferentiecentrum huisvest, staat in verbinding met de nabijgelegen kantoren, het stadscentrum, een ondergrondse parkeergarage en het park Sonsbeek. De architectuur, geïnspireerd door het wiskundige concept van een klein-fles, heeft als doel het vervagen van de overgang tussen binnen en buiten, waardoor het stedelijk landschap zich in het interieur van de stationshal lijkt door te zetten. De structuur van het dak met de gedraaide kolom was enkel mogelijk door het vervangen van traditionele constructiemethoden en materialen. Zo werd beton, dat in eerste instantie zou worden gebruikt, vervangen door veel lichter staal en zijn er op innovatieve wijze scheepsbouwtechnieken ingezet voor de constructie. Na een intensieve studie van passagiersstromen en transportmethoden, stelde UNStudio dat het nieuwe stationsgebouw volledig zou moeten voldoen aan de 21ste-eeuwse manier van vervoer. Daarbij zou het station een ‘transfermachine’ moeten worden, welke het gehele spectrum van openbaar vervoer zou moeten omvatten. In samenwerking met Arup werd een kolomloze ruimte ontwikkeld waarvan de vormgeving is gebaseerd op de intuïtieve wijze waarop mensen zich door de ruimte bewegen. In 2001 kreeg het project door de Nederlandse overheid de status van sleutelproject, dat wordt toegewezen aan stationsgebieden van nationaal belang. Deze stations zouden moeten fungeren als katalysators voor stedelijke vernieuwing en economische groei. Verwacht wordt dat het nieuwe stationsgebouw in Arnhem economische groei zal faciliteren door het vergroten van de passagiersstroom naar de stad naar een aantal 110.000 forenzen per dag in 2020.