Superlofts Blok Y

Superlofts Blok Y is een product van de economische crisis die in 2008 uitbrak. Doordat de grote ontwikkelaars de financiering van hun projecten niet meer rond kregen, was de gemeente bij de verkoop van grond aangewezen op (collectieven van) particulieren en kleine ontwikkelaars. Architect Marc Koehler ontwikkelde voor deze nieuwe markt een woonconcept met casco-lofts, die bewoners – al dan niet zelf – naar wens kunnen afbouwen. Met inspraak van de toekomstige bewoners, verenigd in een coöperatie, ontwierp Koehler voor deze locatie in de Utrechtse wijk Veemarkt een kloek blok met dertig appartementen, elk voorzien van een privé-terras of balkon, en een parkeerplaats in de garage op de begane grond. ‘Een fris, stoer glazen gebouw, dat een stevig kader biedt voor de gewenste variatie’, vindt de jury. De grootte en inrichting van de lofts zijn zeer verschillend; er wonen gezinnen en starters, maar ook senioren die hier oud willen worden, en daarom alvast een lift hebben ingebouwd. Elke woning heeft uiteindelijk een andere plattegrond gekregen, vaak met dakopbouw of vide. Knap hoe de architect deze ‘3D-puzzel’ heeft opgelost en de persoonlijke woonwensen ruimtelijk heeft vertaald, zonder de gemeenschappelijkheid uit het oog te verliezen. Voor de collectieve ruimtes is gelukkig ook budget gereserveerd, waarmee een bibliotheek en gezamenlijk dakterras zijn ingericht. Met beperkte middelen is een ambiance gecreëerd, die past bij bewoners. Lof is er tot slot voor het innovatieve bouwproces, dat mogelijkheden opent voor nieuwe manieren van (samen) wonen en stad maken. Superlofts Blok Y is de onbetwiste winnaar in deze categorie.

Superlofts Blok Y laat zien hoe je een appartementengebouw met bijzondere impact kunt realiseren door (1) met een grote mate van participatie van toekomstige bewoners te ontwikkelen, (2) kwaliteit toe te voegen met collectieve voorzieningen en (3) voorwaarden te creëren om individuele woningen op maat te kunnen maken. Samen met de initiatiefnemers richtte Marc Koehler Architects hiertoe een traject in van workshops en inspraak van belangstellenden. De bewonersgroep, georganiseerd als Coöperatieve Vereniging, werd zo een gelijkwaardig partner bij de ontwikkeling. Met regelmaat werden er bewonersavonden georganiseerd zodat er van schetsontwerp tot oplevering steeds overleg was met de hele groep. De hoofdopzet van het gebouw, verdiepingshoogtes, ontsluiting, buitenruimtes en positionering van schachten en meterkasten werden in overleg bepaald en zodanig gekozen dat er zoveel mogelijk vrijheid voor eigen invulling van de woning bleef bestaan. VinkBouw verzorgde de bouw van dit casco en essentiële onderdelen van de woning. Iedere bewoner was verantwoordelijk voor het ontwerp en definitieve realisatie van het eigen interieur. In workshops met bewoners over de eigen woning moedigde MKA een denkwijze aan die onderzoekt wat wonen voor ieder individu betekent. Gerichte vragen over persoonlijke woonbeleving en -genot stuurden zo het ontwerp van alle woningen. Het resultaat is een samenstelling van 30 unieke woningen in één collectief ontwikkeld gebouw. Die grote variatie aan appartementen is een reflectie van de zeer gevarieerde groep bewoners. Starters, gezinnen met kinderen, alleenstaanden en mensen die hier oud willen worden: ze hebben samen hun eigen plek gecreëerd. Het project staat bol met inspirerende voorbeelden van precieze oplossingen en plattegronden. Zo hebben bijvoorbeeld meerdere bewoners er bij het ontwerp van hun woning rekening mee gehouden dat deze in de toekomst aangepast zou kunnen worden, bijvoorbeeld als de kinderen uit huis gaan. Eén bewoner heeft zijn eigen trap in staal over drie lagen ontwerpen naar een DNA-profiel, welke tijdens de bouw door de bewoner is geleverd en in zijn appartement is getakeld. Een ander stel bewoners wilde hun appartement toekomstbestendig maken en besloot alvast een interne lift in te laten bouwen. Door te vertrouwen op elkaars kennis en kunde bewezen initiatiefnemers, architect, bewoners en bouwer het succes van een marktconform alternatief op traditionele woningbouw.

De initiatiefnemers van Superlofts Blok Y waren drie bedrijven (Stadkwadraat, Bergunlimited, Dolte Stedenbouw) opererend in de vastgoedsector. Hun Stichting Blok Y werd het vehikel om de CPO-ontwikkeling op te starten. Met Marc Koehler Architects en hun Superlofts concept werd een architect gevonden die ervaring had met de aspecten van CPO/MO projectontwikkeling én die in staat was om vernieuwende en spannende woningbouw te realiseren. Samen met de bewonersgroep zijn verschillende stedenbouwkundige modellen onderzocht voor de Kavel Y welke grenst aan zeer uiteenlopende buren: ten oosten de Sartreweg en aan de overkant daarvan het Veemarkt terrein, ten westen de volkstuintjes van tuinenpark 'De Pioniers' en ten noorden Kavel X met tussen de kavels een parkeerplaats en entree voor het tuinenpark. Er werd gekozen voor een kloek appartementengebouw bestaande uit 30 appartementen verdeeld in 5 hoofdtypes. Alle woningen hebben een lay-out en dimensionering die je in woningbouw zelden tegenkomt. De woningen zijn ontsloten vanaf de straat, het dek, een semi-private galerij of een interne corridor. De woningtypes variëren van 70 tot 145 m2, zijn dubbelzijdig of enkelzijdig georiënteerd, over 2 of 3 lagen met balkon, loggia, (dak)terras of tuin. In de meeste woningen is een vide gerealiseerd. In de compositie van de woningen, hun oriëntatie en ontsluiting is een zorgvuldige balans zichtbaar tussen individuele bewonerswensen, collectieve belangen, stedenbouwkundige ambitie en de kwaliteiten van de omgeving. De gevel is een eenvoudige maar krachtige uitdrukking van het concept en zorgvuldig gematerialiseerd. Ze bestaat uit een slank betongrid ingevuld met dubbelhoge glazen puien om licht diep in de loftwoningen te brengen. Door de afleesbaarheid van de verschillende woningtypes ontstaat een speels beeld verrijkt met entrees, loggia’s en variatie in de puien. Elke woning heeft een eigen parkeerplaats in de collectieve garage op maaiveldniveau. Op de parkeervoorziening ligt een dek met 10 private tuinen, 3 private terrassen en 1 grote gemeenschappelijke tuin. Voor deze gemeenschappelijke tuin maakte de bewonersgroep zelf een ontwerp onder begeleiding van Marseille Buiten. Achter het gebouw is de bestaande sloot verbreed richting het gebouw en ligt een gemeenschappelijke vlonder. De gemeenschappelijke ruimte bij de entree is ruim opgezet en wordt door de bewonersgroep ingevuld met een collectieve tentoonstellingskast en bankje.