9 gebouwen in de race voor de architectuurprijs van Nederland

In de categorie Identiteit & Icoonwaarde zijn dat Concertzaal Musis Sacrum in Arnhem, het bezoekerspaviljoen Park Vijversburg in Tytjerk en het Stadsarchief in Delft. Stimulerende Omgevingen wordt vertegenwoordigd door het Gelders Huis in Arnhem en paviljoen Circl op de Amsterdamse Zuidas. Onder de noemer Leefbaarheid & Sociale Cohesie nemen de Sportcampus Zuiderpark in Den Haag en het sociale woningbouwcomplex Space-S in Eindhoven en Multifunctioneel Centrum Doelum in Renkum het op tegen elkaar, en in de categorie Particuliere Woonbeleving is het Superlofts Blok Y in Utrecht genomineerd.

Publieksprijs: online stemmen t/m 1 mei
De uitreiking van de vakjuryprijs, de publieksprijs en de categoriewinnaars is op 18 mei in de voormalige (te renoveren) Bijlmerbajes in Amsterdam, waar binnenkort wordt gestart met de bouw van een energieneutrale stadswijk. Vanaf vandaag kan op de publieksprijs worden gestemd op gebouwvanhetjaar.nl/publieksprijs-2018

Transformatie, herbestemming en hergebruik
De jury, onder voorzitterschap van Louise Vet (directeur van het Nederlandse Instituut voor Ecologie van de Koninklijke Academie van Wetenschappen, NIOO-KNAW), kon dit jaar kiezen uit 110 inzendingen – een bescheiden aantal als je ziet hoeveel bouwkranen er momenteel aan het werk zijn. Terwijl er, vooral in de Randstad, weer volop gebouwd wordt, is het effect van de economische crisis die in 2008 toesloeg nog goed zichtbaar in de oogst van gebouwen; een bouwproject duurt immers gemiddeld zeven jaar. Door de enorme leegstand, en het beleid om te bouwen in bestaand stedelijk gebied, werd de focus verlegd van nieuwbouw naar transformatie en herbestemming. Het Gelderse Provinciehuis, concertzaal Musis Sacrum en het Landgoed Vijversburg laten een spannende combinatie van de restauratie van een monument en een hedendaagse uitbreiding zien, het ultraduurzame paviljoen Circl is grotendeels gemaakt met hergebruikte bouwmaterialen. Duurzaamheid is sowieso een thema dat in veel projecten terugkeert; zo is de Sportcampus Zuiderpark met zijn groene dak vol zonnepanelen ontworpen als energieleverend gebouw.

Ambacht, vakmanschap en ingetogenheid
De spektakelarchitectuur die de ‘gouden’ jaren negentig en nul kenmerkte werd tien jaar geleden taboe verklaard, ambacht en vakmanschap kwamen weer centraal te staan. Dat zie je terug in het Stadsarchief en het Multifunctionele Centrum met hun klassieke metselwerk gevels, gemaakt met veel oog voor detail. Zelfs de projecten in de categorie Identiteit & Icoonwaarde zijn ingetogen te noemen, en doen hun best om zich te voegen in hun omgeving. De nieuwe Parkzaal van Musis Sacrum heeft groene keramische gevels die aansluiten bij het aangrenzende park, en een gigantisch panoramavenster dat open kan en zo het interieur letterlijk met de buitenruimte verbindt. Het bezoekerspaviljoen op landgoed Vijversburg gaat met zijn volledig glazen gevels min of meer op in de omringende natuur. Bij de Sportcampus, gerealiseerd op de locatie van het oude ADO-stadion, zie je een soortgelijke ‘camouflagestrategie’; rond het gigantische bouwwerk is een ‘lint’ van gepolijst staal gedrapeerd, dat afhankelijk van de lichtval van kleur verandert en de omgeving reflecteert.

Steeds actievere inbreng bewoners
Het woningbouwproject Superlofts is een product van de crisis. Doordat de grote ontwikkelaars de financiering van hun projecten niet meer rond kregen, was de gemeente bij de verkoop van grond aangewezen op (collectieven van) particulieren en kleine ontwikkelaars. Architect Marc Koehler ontwikkelde voor deze nieuwe markt een woonconcept met casco-lofts, die bewoners – al dan niet zelf – naar wens kunnen afbouwen. Het sociale woningbouwproject Space-S, van corporatie Woonbedrijf, volgt dit succesvolle idee waarbij consumenten zelf mee beslissen over hun woonomgeving. Via Facebook werd een groep van 400 geïnteresseerde huurders bij elkaar gebracht, waarna het gebouwencomplex bottom-up, met inbreng van de toekomstige huurders is ontwikkeld.

Identiteit & Icoonwaarde
Bezoekerspaviljoen Park Vijversburg (Tytjerk)
Architectenbureau: Studio Maks en Junya Ishigami
Opdrachtgever: Stichting Op Toutenburg

Musis Sacrum (Arnhem)
Architectenbureau: Van Dongen – Koschuch achitects & planners
Opdrachtgever: Gemeente Arnhem

Stadsarchief Delft (Den Hoorn)
Architectenbureaus: Office Winhov en Gottlieb Paludan Architects
Opdrachtgever: Gemeente Delft

Leefbaarheid & Sociale Cohesie

Space-S (Eindhoven)
Architectenbureau: Inbo
Opdrachtgever: Woonbedrijf Eindhoven

Multifunctioneel Centrum Doelum (Renkum)
Architectenbureaus: NOAHH en Studio Nuy van Noort
Opdrachtgever: Gemeente Renkum

Sportcampus Zuiderpark
Architectenbureau: FaulknerBrowns Architects
Opdrachtgevers: Gemeente Den Haag, De Haagse Hogeschool, ROC Mondriaan

Stimulerende Omgevingen
Het Gelders Huis (Arnhem)
Architect: Team V Architectuur
Opdrachtgever: VolkerWessels

Circl (Amsterdam)
Architectenbureau: De Architecten Cie
Opdrachtgever: ABN Amro

Particuliere Woonbeleving
Superlofts Blok Y (Utrecht)
Architectenbureau: Marc Koehler Architects
Opdrachtgevers: Samenwerking St. Blok Y, Bewonersgroep, MKA, VinkBouw

Allround vakjury
Het 2018-juryteam bestaat, naast juryvoorzitter Louise Vet, uit de architecten Koen van Velsen (Koen van Velsen architecten), Titia Luiten (JHK architecten) en Gijs Baks (Space Encounters), en uit Meindert Smallenbroek (directeur Energie & Omgeving ministerie van Economische Zaken en Klimaat) en Onno Dwars (directeur Ballast Nedam Development).

Sponsoren en mediapartner
Saint Gobain Building Glass is hoofdsponsor en VMRG Keurmerk, Daas Baksteen, Kingspan en Reynaers zijn co-sponsor van BNA Beste Gebouw van het Jaar 2018. De Volkskrant is mediapartner en doet verslag van de genomineerde gebouwen (21 maart) en de winnaars (18 mei).