Alleen meer integrale ketenaanpak kan circulaire transitie versnellen

Uit onderzoek van de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA) onder haar leden, is gebleken dat bij nog maar twintig procent van de opdrachten sprake is van ambities op het gebied van circulariteit. “Dat betekent dat circulariteit bij tachtig procent van de opdrachten nog geen rol speelt,” benadrukte BNA-directeur Fred Schoorl op de conferentie. “Met dat percentage moet ook het tempo van de circulaire transitie omhoog en snel ook, anders wordt de achterstand steeds groter.”

Vijf ontwerpprincipes

Schoorl verwees in dat verband naar het Manifest Circulaire Architectuur dat de BNA drie jaar geleden presenteerde. Daarin staan vijf ontwerpprincipes: (1) een circulair businessmodel is het startpunt voor circulaire architectuur, (2) de natuur is inspiratiebron en schoolvoorbeeld van circulariteit, (3) een bouwwerk is aanpasbaar en flexibel gedurende zijn leven, (4) een bouwwerk inclusief zijn componenten is eenvoudig te (de)monteren en construeren en (5) de bouwmaterialen zijn kwalitatief hoogwaardig, niet toxisch en eenvoudig herbruikbaar. “Stuk voor stuk zijn en blijven het goede handvatten voor zowel het ontwerp als de noodzakelijke gesprekken met opdrachtgevers, aannemers, toeleveranciers en producenten van bouwmaterialen”, aldus Schoorl.

Lente-akkoord 2.0

Die gesprekken zijn er nog te weinig, voegde directeur Niels Ruijter van de Nederlandse Vereniging van Toeleverende Bouwmaterialenindustrie (NVTB) er aan toe. “Opdrachtgevers hebben maar beperkt contact met de bouwmaterialenindustrie. Illustratief is dat het vullen van de Nationale Milieu Database (NMD) niet snel genoeg gaat. Het tempo moet omhoog en dat kan alleen als alle partners in de bouwkolom nauwer gaan samenwerken. Juist omdat het aansluit bij lopende duurzaamheidsprogramma’s en de Transitieagenda, is het Lente-akkoord 2.0 Circulair Industrieel Bouwen in dat verband een heel goede zaak. Het moet er bijvoorbeeld voor zorgen dat innovaties van individuele producenten vlotter hun weg vinden naar nieuwe woningbouwconcepten.

Circulaire businessmodellen

BNA-directeur Schoorl maakte van de gelegenheid gebruik, door te benadrukken dat architecten niets tegen industriële woningbouw hebben. “Dat wordt nog wel eens gedacht maar dat is grote onzin. Het tekort aan vakmensen is een extra reden voor opdrachtgevers om ook op dit gebied een beroep te doen op de kennis en ervaring van architecten. Als onderdeel van lineaire processen die moeten worden omgevormd naar circulaire processen, kunnen zij als geen ander meedenken over hoe je bouwwerken efficiënter in elkaar kunt zetten, op zo’n manier dat je ze in de toekomst ook weer makkelijk uit elkaar kunt halen. Vast staat dat circulariteit niet alleen over materialen gaat, maar ook over verregaande integrale ketensamenwerking als basis van ontwerp gestuurde bouwprocessen die circulaire gebouwen en circulaire businessmodellen opleveren.”

Circulaire oplossingen

Een masterclass ‘Creëer je eigen circulaire businessmodel’ is een van de vele circulaire initiatieven van Techniek Nederland, de ondernemersorganisatie voor de installatiebranche en de technische detailhandel. “Er gebeurt al heel veel,” stelde teamleider Laurens de Vrijer op de conferentie. “De vraag is of het druppels op de gloeiende plaat zijn of druppels die langzaam maar zeker de lineaire rots uithollen.”

Het laatste, denkt De Vrijer zelf. “Het niveau van de uitvragen verschilt, daar hebben we samen nog een weg te bewandelen, maar circulariteit drukt onmiskenbaar een steeds groter stempel op steeds meer aanbestedingen. Heel belangrijk is dat de markt de ruimte krijgt om met circulaire oplossingen te komen. Het komt nog te vaak voor dat opdrachtgevers achteraf verrast zijn door wat installatiebedrijven al bleken te kunnen op circulair gebied.”