Mocht het u zijn ontgaan: er kan weer worden gestemd op BNA Beste Gebouw van het Jaar. Dit jaar had ik de eer om deel uit te maken van de zeskoppige vakjury. Een jury met echte architecten, de ambtenaar, de professor en de ontwikkelaar. Een spannend gezelschap. Wat is het beste gebouw van Nederland? Gaat het dan over de architectonische kwaliteit, de evenwichtige compositie met haar omgeving of over de betekenis van het gebouw?
Beste gebouwen zijn het volmaakte compromis
Die ene lijn bakstenen die verspringt van een andere (Stadsarchief Delft), de compositie van volumes, een bijna overdreven eenvoud in het ontwerp of juist het krachtige gebaar waarmee een monumentaal gebouw een nieuw toekomst krijgt (Blokhuispoort Leeuwarden, Bezoekerspaviljoen Vijversburg in Tietjerk): allemaal ingrediënten die tot goede architectuur leiden. Maar wanneer leiden ze het beste gebouw van het jaar?
Liefde voor vernieuwende ontwikkelconcepten bleken echt te leiden tot andere woonvormen, zoals bij de SuperLofts in Utrecht. Was het de dialoog met vele mensen die leidde tot een ander resultaat zoals bij Space- S in Eindhoven? Waren het de initiatiefnemers die voor een ander, ongedacht resultaat zorgden? Of toch de volhardende architect? Één ding was helder, dialogen leiden echt tot andere resultaten.
Maar architectuur kan ook van maatschappelijk betekenis zijn, zoals gematerialiseerd in het Musis Sacrum in Arnhem. Het beste gebouw wordt meer en meer het vliegwiel van maatschappelijke verandering. Gebouwen gaan de dialoog aan met hun omgeving, zijn een weerspiegeling van de energietransitie, het nieuwe grondstoffendenken, maar bovenal zijn ze van sociale betekenis. Ze verbinden ruimtes en stimuleren ontmoetingen tussen mensen.
Sinds onze jureringsronde door Nederland is me één ding duidelijker dan tevoren geworden: architectuur is vandaag de dag een allesomvattende opgave, een die veel verder gaat dan architectuur. Een goed voorbeeld hiervan is Sportcampus Zuiderpark, een opgave die nog niet door alle gebouwen wordt weerspiegeld. Dit soort ‘beste gebouwen’ zijn wat mij betreft dan ook het volmaakte compromis. Dit gezegd hebbend: de zoektocht naar de maximale betekenis – meerwaarde – van het gebouw van het jaar is dan ook nog lang niet afgelopen – ook al hebben we nu een prachtige, terechte winnaar aangewezen.
Bovenal zorgt de Beste Gebouw-verkiezing voor stuiterende juryleden en benadrukken de categorieën de ongekende waarde van architectuur voor onze gebouwde omgeving. Voor mij was dit het ultieme schoolreisje: dwars door Nederland de beste gebouwen bekijken en nieuwe inzichten opdoen. Grootste inzicht? Dat de gebouwde omgeving de basis vormt voor gebouwd geluk.