Bureaus mijden selecties

Animo

Ten opzichte van vorige jaar is het animo voor architectenselecties gekelderd. Slechts 12% van de bureaus doet vaak mee aan selecties (een derde in 2018). Er zijn grote verschillen tussen bureaus waarneembaar. Kleine bureaus (tot 5 fte) mijden selecties vrijwel geheel. De toegankelijkheid van architectenselecties voor het kleinbedrijf wordt steeds problematischer. Hoe groter het bureau, des te vaker wordt er meegedaan aan selecties. Maar die bureaus worden wel kieskeuriger. Als de kosten en voorwaarden niet proportioneel zijn ten opzichte van de opdracht, doen ze niet mee. Dat is momenteel ook goed te zien bij het teruglopende aantal inschrijvende architecten bij veel overheidsaanbestedingen.

Opdrachten

Er zijn uiteenlopende opdrachten beschikbaar via selecties. Als vanouds hebben verreweg de meeste bureaus een uitgesproken voorkeur voor volledige ontwerpopdrachten (81%). Ook zijn er veel bureaus geïnteresseerd in beperkte opdrachten tot VO of DO (68%), design build opdrachten met de aannemer (45%) en ontwerpteamopdrachten (39%), al zijn bureaus wel duidelijk minder gretig ten aanzien van dit soort opdrachten dan vorig jaar. Hier manifesteert zich de keuzevrijheid. Veel architecten kunnen het zich permitteren om uitsluitend in te schrijven op traditionele volledige architectenopdrachten en zijn alleen bereid om in te schrijven op een andersoortige opdracht als deze voldoende incentives biedt. Opdrachten met beperkte verdiencapaciteit en een hoog risicoprofiel vinden architecten op dit moment niet interessant. Het marktaandeel voor selecties ten aanzien van gebiedsontwikkeling stabiliseert (23%).

Weinig verbetering

Het is nog steeds bar gesteld met veel selecties. Architecten maken zich vooral zorgen over het gebrek aan inzicht in en erkenning van het architectenvak. Dat vertaalt zich in disproportionele uitvragen en uitgeklede opdrachten. Uit een rapport dat in opdracht van EZK uitgevoerd is, blijkt duidelijk dat vragen stellen of bezwaar maken weinig zin heeft. Het blijft een kwestie van slikken of stikken. De helft van de bureaus doet überhaupt niet meer mee. Vooral kleine en jonge bureaus kunnen niet of nauwelijks deelnemen. Volgens BNA-directeur Fred Schoorl moet de selectiecultuur nu eindelijk eens echt verbeteren. “Teveel bureaus staan aan de kant en opdrachtgevers hebben steeds minder keus. De huidige praktijk helpt de BV Nederland niet vooruit. Het is broodnodig dat de politiek tijdens het komende Algemeen Overleg over Aanbesteden concrete stappen vooruit zet. Daar zal de BNA actief voor blijven lobbyen.”

Tendervergoedingen blijven achter

Vorig najaar presenteerde Staatssecretaris Keijzer de Handreiking Tenderkostenvergoeding aan de Tweede Kamer. De Richtlijn Gezonde Architectenselecties van de BNA is als best practice opgenomen in die handreiking. De handreiking moet ervoor zorgen dat aanbesteders een faire vergoeding bieden als ze ontwerpwerk vragen als onderdeel van de inschrijving. Architecten ervaren onvoldoende effect. Twee derde van de bureaus geeft aan dat er niets veranderd is. De overige bureaus zien dat er wel vaker een vergoeding gegeven wordt, maar de bedragen zijn ontoereikend. Van een faire vergoeding is geen sprake.

Ledenservice bij selecties

De BNA ondersteunt haar leden bij aanbestedingen. De juridisch beleidsmedewerker beantwoordt vragen, schrijft uitschrijvers van disproportionele selectieprocedures aan en geeft advies over juridische (vervolg)stappen. De helft van de bureaus (48%) is bekend met deze juridisch beleidsmedewerker en een kleine kwart (22%) maakt hier gebruik van.