Van 5 t/m 7 april 2022 was de Werkspoorkathedraal in Utrecht gevuld met duurzame materialen, inspirerende bedrijven en gedreven ontwerpers. MaterialDistrict is een jaarlijks terugkerend evenement waar materiaalfabrikanten en startups hun duurzame materialen laten zien. Honderden ruimtelijk ontwerpers komen op dit evenement af om zich te laten inspireren door het grote aanbod aan duurzame initiatieven. Op woensdag 6 april vond hier de sessie ‘Circulair design, hoe dan?’ plaats. Dit was een samenwerking tussen bni en de BNA, waarin centraal stond hoe ontwerpers circulair kunnen ontwerpen. Zes sprekers gaven het publiek aan de hand van voorbeeldprojecten tips voor circulair ontwerpen.
Material District – Circulair design, hoe dan?
- “Afval is een ontwerpfout” - Fieke Grooters (Made by Phi, CIRCO)
Fieke gaf een tip van de sluier van de CircoClass, een samenwerking met de BNA Academie. Tijdens het ontwerpen moet je aan de toekomst denken en gebruik je zo min mogelijk materialen. In Fiekes ogen is afval daarom een ontwerpfout. Denk bijvoorbeeld na wat er over 5 jaar met je materialen gebeurt en hoe je gehele ontwerp kan veranderen binnen 30 jaar. Kun je anticiperen op die veranderingen in je ontwerp? - “Circulair ontwerpen is aanstekelijk” - Joanne van Vreeswijk (Inbo)
Aan de hand van het vernieuwde interieur van het gemeentehuis in Dronten nam Joanne het publiek mee in haar ontwerpkeuzes. Mede door de inbreng van omwonenden en ambtenaren in het participatietraject is het oude, gesloten ontwerp veranderd naar een open, huiselijk interieur. Veel materialen zijn op een andere plek in het nieuwe ontwerp teruggekomen. Door simpelweg te beginnen met circulair ontwerpen, laat je anderen zien hoe mooi hergebruikte materialen kunnen zijn. - “Stukje esthetiek loslaten” - Susanne Bakkenist (Space Monkey)
Susanne is van mening dat er genoeg keuze is uit bestaande materialen. ‘Oude’ ontwerpen geven een stukje identiteit en geschiedenis mee in een nieuw ontwerp, waar het alleen maar mooier van wordt. De esthetiek van ‘nieuw’ moet losgelaten worden zodat de ontwerper iets unieks neer kan zetten waarin bestaand materiaal een verhaal kan vertellen. - “Samenwerken aan een mooier morgen” – Peter Kreukniet (Insert) Er is veel teveel bouw- en sloopafval. Slechts 9% van gesloopte materialen komt in een nieuw ontwerp terecht, terwijl voorgangers al veel mooie dingen gemaakt hebben die hergebruikt kunnen worden. Op de Insert Marktplaats zijn materialen te vinden die uit oude ontwerpen zijn gehaald. Peters advies is dan ook om te kijken wat er al bestaat om samen te werken aan een mooier morgen.
- “Bespreek visie met opdrachtgever” - Elise Zoetmulder (Zoetmulder) Elise bespreekt aan het begin van een ontwerpproces haar ambitie met de opdrachtgever, zodat ze zeker weet dat ze met andere partijen op een lijn zit. Ook liet ze zien dat bestaande materialen niet altijd in dezelfde functie hergebruikt hoeven te worden. Kijk goed of er elementen uit een bestaand gebouw op een andere manier ingezet kunnen worden, laat daar ook ruimte voor in je ontwerp.
- “Kijk verder dan IKEA-hacks” - Mark Lepelaar (NPSP) Op de Hogeschool van Amsterdam wordt onderzoek gedaan naar organisatiestrategieën voor circulair ontwerp. Er zijn online veel zogenaamde ‘IKEA-hacks’ te vinden om huishoudelijke objecten op een andere manier te gebruiken, maar Mark liet weten dat er meer organisatiestrategieën nodig zijn om duurzaam te ontwerpen en produceren op grote schaal. Denk aan recontextualising, reprocessing en reshaping.
Na deze leerzame lezingen ontstond een open gesprek met het publiek. Het publiek bestond voornamelijk uit interieurarchitecten, die zelf graag hun steentje bij willen dragen aan circulaire economie. Er kwam naar voren dat circulair ontwerpen niet altijd mogelijk is, omdat andere partijen een andere visie kunnen hebben dan de ontwerper. Het werkt belemmerend als opdrachtgevers en aannemers eisen aan de kwaliteit van een ontwerp stellen, waardoor nieuwe materialen vaak aantrekkelijker zijn dan hergebruik. Een oplossing die aangedragen werd, is dat alle partijen aan het begin van het ontwerpproces hun ambitie uitspreken. Door aannemer en bouwer in het begin te betrekken, krijgt de ontwerper de ruimte om te laten zien dat het niet erg is om traditionele schoonheidseisen los te laten.
De sprekers van deze sessie zijn het er in ieder geval over eens dat circulair ontwerpen kán en hebben stuk voor stuk de schoonheid van hergebruik laten zien. Dus: spreek je visie uit en neem anderen mee in je ambitie om circulair te ontwerpen!