Naar een faire beloning

Ondanks de groeiende werkvoorraad en positieve marktverwachtingen van bureaus staan de honoraria nog altijd onder druk door hevige prijsconcurrentie en disproportionele uitvragen, zo blijkt uit het BNA Verdiepingsonderzoek 2019. Bij veel selecties staat de gevraagde voorinvestering in geen verhouding tot de potentiële opbrengsten. BNA-directeur Fred Schoorl: ‘Bureaus moeten zich kritischer en zakelijker opstellen, en zich niet meer laten onderbetalen voor hun corebusiness.’

Meerwaarde van de architect
‘Architecten moeten opdrachtgevers veel beter uitleggen wat zij doen en hoe dat bijdraagt aan een verhoging van de vastgoedwaarde en het gebruikerscomfort en besparingen op de exploitatie.’ Het architectenhonorarium vertegenwoordigt slechts een heel klein deel van de totale projectkosten. Het financieel uitknijpen van de architect levert derhalve relatief weinig financieel voordeel voor de opdrachtgever, terwijl het de kwaliteit van de dienstverlening wel nadelig kan beïnvloeden. Je kunt als opdrachtgever er niet van uitgaan dat je voor een dubbeltje op de eerste rang zit. Een reële investering in een slim ontwerp geeft zekerheid en betaalt zich dubbel en dwars uit in de prestaties van het gebouw.

Eigen verantwoordelijkheid

Een faire beloning voor ontwerp en uitwerking krijgen is een voortdurend punt van zorg voor bureaus. ‘We moeten zakelijker worden. Meer denken in termen van investering en rendement. Dus beter onderhandelen en realistische tarieven vragen, maar ook kostenbewust en contract-bewust werken.’ Bureaus noemen ook het kritisch zijn op deelname aan onredelijke tenders. ‘We moeten meer vragen stellen en bezwaar maken bij disproportionele selecties en vaker nee zeggen als er niets verandert. We moeten minder gretig worden, onbetaald werk niet accepteren en ook niet onverantwoord prijsduiken om die opdracht toch maar binnen te slepen.’ Andere bureaus zien meer heil in een andere rol. ‘Door bijvoorbeeld initiator te worden heb je als bureau meer grip op je honorarium en kan je een langere betrokkenheid bij een project zeker stellen.’

Collectieve kracht

De BNA zet zich samen met haar leden en andere betrokkenen in voor hoogwaardige architectuur die ertoe doet én een faire beloning voor architectenwerk. Die twee zijn nauw verbonden. Bureaus vinden het belangrijk dat de BNA hoogwaardige architectuur met impact en de rol die de architect daarbij heeft promoot. Zoals de BNA bijvoorbeeld doet met Beste Gebouw van het Jaar. De Richtlijn Gezonde Architectenselecties van de BNA is volgens de bureaus een goed instrument dat voor opdrachtgevers inzichtelijk maakt wat een redelijke uitvraag is in een selectie en wat voor ontwerpvergoeding daarbij passend is.

Goed opdrachtgeverschap

Bureaus geven aan dat ze veel last hebben van onduidelijke en onvolledige opdrachten en opdrachtbeschrijvingen. De BNA herkent het probleem en bepleit goed opdrachtgeverschap. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan een standaard BNA informatieleveringsspecificatie (ILS) voor BIM-projecten. Na de zomer start de BNA met de actualisatie van de STB, zodat deze beter aansluit op de actuele ontwerppraktijk, en een concrete handreiking voor opdrachtgevers die inzichtelijk maakt wat een deugdelijke architectenopdracht behelst. Bureaus zien ook een rol voor BNA Academie. Ten slotte heeft een deel van de bureaus behoefte aan een referentiekader voor marktconforme tarieven, voor zover de mededingingsregels dat toestaan.