Reimar von Meding pleit voor toegankelijke gebouwen

Wij kunnen ons nu niet meer voorstellen hoe het was toen iedereen nog rookte in de kroeg. Als wij ons best doen zullen onze kinderen ons vragen waarom er ooit gebouwen waren, waar mensen met een handicap niet konden komen.

Nederland heeft het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap bijna twee jaar geleden geratificeerd. Het verdrag gaat discriminatie tegen en stimuleert het bieden van kansen. Iedereen moet gebruik kunnen maken van de gebouwde omgeving. Toegankelijkheid is een basisrecht geworden dat verder gaat dan idealisme. Door de wetgeving rond het leven met zorg en hulp is het een urgentie geworden: mensen met een hulpvraag moeten steeds meer in een niet specifiek op zorg afgestemde omgeving kunnen wonen en werken.

Waar begint en waar eindigt wonen met een hulpvraag?

Streng genomen zijn we allemaal afhankelijk van anderen. Wij beschouwen dit zelfs als een graadmeter voor groeiende welvaart: Niemand geeft zijn kinderen nog zelf les, niemand bakt meer brood, niemand bouwt een fiets zelf. Gebouwen zijn in de loop der eeuwen veranderd van beschermende structuren naar faciliterende omgevingen. Ze zijn naast dak boven het hoofd ook energieleverancier en informatiedrager, kunnen water bufferen en dienen als grondstoffendepot. Gebouwen spelen ook een hoofdrol bij het faciliteren van toegankelijkheid. Niet alleen voor een steeds meer welvarende maatschappij, maar ook voor mensen die voor de rest van hun leven afhankelijk zijn van hulp.

Wanneer is een gebouw ‘toegankelijk’?

Een trap kan een probleem zijn voor mensen slecht ter been. Veel rolstoelen blijven zelfs steken voor drempels die ontworpen zijn volgens “toegankelijkheidseisen”. Maar wat dacht je van oriëntatie bij zintuiglijke beperking? Hoeveel aandacht wordt er vanuit dit perspectief werkelijk besteed aan akoestiek, licht, kleur en geur? Of aan een leven met angsten? Met allergieën? Of buiten dit alles de bereikbaarheid voor mensen met een smalle beurs? Helaas is een leven met zorg en hulp meestal ook financieel beperkt. Zorg kost geld en mensen met een handicap hebben minder kansen op de arbeidsmarkt. Daarmee gaat de discussie over toegankelijkheid in de kern ook over exclusiviteit.

Een belangrijke ontwerpopgave

Dé oplossing voor hét toegankelijke gebouw bestaat niet. Daarom is één van de doelen van het VN-verdrag de sensibilisering voor dit vraagstuk. Wij kunnen vanaf nu werk maken van fantastische, nieuwe concepten. Maar de meeste gebouwen waar toegankelijkheid in de toekomst een rol speelt bestaan al. Het gaat om een complexe opgave waar bestaande constructies, stedenbouwkundige samenhang, cultuurhistorische waarde en huidige gebruikers samenkomen met nieuwe inzichten en techniek. Een belangrijke ontwerpopgave.

Masterclass Toegankelijkheid 15 november

Reimar von Meding is algemeen directeur, architect, partner bij KAW Architecten en één van de sprekers tijdens de Masterclass Toegankelijkheid op 15 november.