De bouwkosten zijn sterk toegenomen. De verwachte stijging komt dit jaar uit op zo’n 7,5%. En het eind is nog niet in zicht. Projecten liggen hierdoor langer op de tekentafel, worden uitgesteld of zelfs afgeblazen. Natuurlijk raakt dat ook architectenbureaus. Projectvoortgang wordt onzekerder en ontwerpen moeten vaker aangepast worden, blijkt uit het BNA Verdiepingsonderzoek. BNA-directeur Fred Schoorl: “Maak goede afspraken over eventuele ontwerpherzieningen als projectbudget en prijspeil niet meer matchen. Deze extra ontwerpkosten zijn – zo horen we van onze leden – maar een fractie van de projectkosten of de kosten die doormodderen of afblazen met zich meebrengen.”
Vaker herontwerp door hogere bouwkosten
Ontwikkeling bouwkosten
De bouwkosten pakken de laatste jaren fors hoger uit dan vooraf voorzien. Opdrachtgevers en architecten moeten hier dus beducht op zijn. In 2018 stegen de bouwkosten gemiddeld al met 7,5% en voor het lopende jaar wordt eenzelfde stijging voorzien. Dit is het landelijke gemiddelde, maar er zijn aanzienlijke verschillen tussen regio’s en deelmarkten. Structureel ging het in 2018 het om 2,5 procent aan prijsstijgingen in cao-lonen en materialen en conjunctureel komt daar nog 5 procent bovenop omdat de vraag toeneemt en het aanbod achter blijft. Het kenniscentrum bouwkostendata BDB verwacht dat de bouwkosten in 2019 en 2020 pieken, waarna het een omslag van hoog- naar laagconjunctuur voorziet tegen 2022.
Meerwaarde van de architect
Een professionele architect levert meerwaarde voor zijn opdrachtgever. Niet alleen door de kwaliteit en het vernuft van de ontwerpoplossing, maar ook in de inrichting van het ontwerpproces, inclusief communicatie over budgetten. Een architect levert geen kant-en-klaar gebouw, maar een ontwerp. Dat ontwerp heeft zeker invloed op de bouwkosten, maar deze kosten worden ook in sterke mate bepaald door externe factoren, waarop de architect slechts zeer beperkt invloed heeft. Daarom kan de architect vooraf geen harde garantie geven over de uiteindelijke bouwsom.
Maak vooraf goede afspraken over vergoeding voor wijzigingen
Werken met een inschatting
“Door een raming en een optionele calculatie aan te bieden zijn klanten zich beter bewust van het proces en de risico's van werken op basis van een inschatting. Daarbij moet je als architect duidelijk aangeven dat de berekening van de bouwkosten een momentopname is en afhangt van de beschikbare informatie”, stelt één van de deelnemende bureaus. Een ander bureau raadt aan om de bouwkostenontwikkeling op de voet te volgen. “Dan kun je hierop inspelen in je ontwerp en samen met de opdrachtgever tot haalbare oplossingen komen.” Stijgende bouwkosten zijn niet alleen vervelend, maar vormen ook een kans om je meerwaarde als architect te tonen en samen met je opdrachtgever tot een goed en betaalbaar ontwerp te komen.
Heldere afspraken vooraf
Alertheid ten aanzien van bouwkostenontwikkeling en goede communicatie met de opdrachtgever zijn essentieel om de haalbaarheid van het ontwerp in het oog te houden. Desondanks kan het gebeuren dat de projectambities, het beschikbare budget en de actuele bouwkosten ontwikkeling gaandeweg het proces niet meer matchen. Daarom is het verstandig om goede afspraken te maken en vast te leggen in een contract, zodat partijen weten waar ze aan toe zijn. De DNR2011 biedt daarvoor een goed fundament. “Leg een duidelijke fasering vast voor de werkzaamheden. Dan kun je per fase de haalbaarheid van de gekozen ontwerpoplossing tegen het licht houden en de eventuele financiële consequenties en mogelijke maatregelen het je opdrachtgever bespreken.”
Extra ontwerpwerkzaamheden
Soms zijn aanpassingen bij de verdere uitwerking of zelfs een herziening van het ontwerp onvermijdelijk om binnen budget te blijven. In voorkomende gevallen moeten er heldere afspraken gemaakt worden over een redelijke vergoeding van de extra ontwerpwerkzaamheden.