Waar komt de naam Elephant vandaan?
“Als team waren op zoek naar een sterke en aansprekende merknaam, geen afkorting of een eigennaam. Olifanten zijn intelligente en sociale dieren, dat past bij ons. Olifanten zijn bovendien grote dieren. Je kunt niet om ze heen. Ze hebben impact. Van alle landdieren hebben olifanten de grootste footprint. Vaak heeft footprint een negatieve connotatie, maar juist uit de footprint van een olifant ontstaat een weelde van essentiële leefomgevingen. Wij staan voor onze footprint en geloven in de positieve impact op mens en milieu.”
Is de toepassing van groen daarbij belangrijk?
“Zeker, maar groen an sich is niet het doel. Wij trekken de discussie over een gezonde en duurzame leefomgeving graag wat breder. Stedelijk leven is per definitie duurzamer dan suburbaan of landelijk leven. Het is onze ambitie woonomgevingen te realiseren die het duurzame, stedelijke leven omarmen, maar tegelijkertijd de voordelen bieden van grondgebonden en ‘buiten’ wonen. Ons project Voortuinen aan het Westerpark in Amsterdam is hiervan een goed voorbeeld. Het grenst niet alleen aan een prachtig park, door de brede, volledig rondlopende balkons hebben alle appartementen ook een buitenruimte die je normaal alleen bij grondgebonden woningen aantreft. In de constructie van de balkons zijn boombakken geïntegreerd.”
Voortuinen is een compleet nieuwe woningtypologie. Hoe ziet die typologie er precies uit?
“De appartementen zijn gerealiseerd in een voormalig kantoor van ING. Het kantoor hebben we als het ware binnenstebuiten gekeerd. In de vroegere kern vind je nu geen centrale liften en trappen meer. Die hebben we juist decentraal geplaatst, richting de gevel. Per verdieping deel je jouw lift slechts met één buurman of -vrouw. Je komt de woning dus via het balkon binnen. Alle verblijfsruimten grenzen aan het balkon en zijn dankzij een flexibel indeelbare gevel afzonderlijk te ontsluiten. Hierdoor is Voortuinen zeer flexibel en geschikt voor verschillende vormen van samenwonen. Dat zie je terug aan de bewoners. Er wonen gezinnen, ouderen die weer in de stad wilden wonen en pas afgestudeerden. Binnen het concept zijn zelfs aanleunwoningen mogelijk.”
Was het lastig in de toch vrij conservatieve bouwpraktijk een dergelijke nieuwe typologie gerealiseerd te krijgen?
“Het heeft best veel tijd gekost om alle betrokkenen te overtuigen. De ontwikkelaar wilde in eerste instantie niet twee keer zoveel liften maken. De brandadviseur zag ook veel beren op de weg. Een half jaar lang hebben we twee varianten parallel uitgewerkt. Een traditionele opzet met een centrale kern met een gang eromheen die de woningen ontsluit en de uiteindelijke variant. De zeer gunstige verhouding tussen bruto en netto vierkante meters trok de ontwikkelaar uiteindelijk over de streep. Voortuinen heeft binnen dezelfde bouwenvelop minimaal tien procent meer gebruiksoppervlak dan een standaard appartementencomplex. Bij geheel nieuwbouw is deze verhouding nog veel gunstiger. Het mes snijdt aan twee kanten: we gebruiken minder materialen en kunnen de uitgespaarde kosten inzetten voor kwaliteit, bijvoorbeeld voor het groen op de balkons.”
Hoe gaat het beheer van het groen in zijn werk?
“Het groen hebben we omgekeerd geëngineerd. Vooraf hebben we onderzocht wat de beheerkosten zijn vanuit de VVE die bewoners reëel vinden om te betalen. Door de boombakken automatisch te irrigeren en van een bufferbak te voorzien, hoeft een hovenier maar één keer per jaar langs te komen. Hij of zij kan het groen via de balkons en met recht van overpad bovendien eenvoudig bereiken. Daar is geen hoogwerker of glazenwasinstallatie voor nodig. De beheerkosten zijn hierdoor ongeveer 25 tot 35 euro per boombak per jaar.”
In Haarlem transformeren jullie onder de naam Factory een voormalig kantoor van Fluor tot industriële lofts. Wat is hier de ambitie?
“Ook hier zijn we op zoek gegaan naar het optimale woonproduct en de ideale woonbeleving. In een woongebouw van 35 bij 80 meter zou je normaal gesproken een centrale patio maken. Wij besloten dit niet te doen en het gehele casco te gebruiken om zoveel mogelijk, en dus zo goedkoop mogelijke vierkante meters te maken. Dit scheelt sloopkosten, afval en een extra gevel. Om de diepe appartementen van voldoende daglicht te voorzien, hebben we een gevel ontworpen die geheel uit erkers bestaat. De 3,60 meter hoge erkers zijn volledig te openen, waardoor het balkons worden. De woningen staan zo direct in contact met een parklandschap rondom het gebouw. Het motto van het gehele plangebied is ‘geen bomen in de stad, maar stad tussen de bomen’. Op het dak van het gebouw komt bovendien de grootste daktuin op een woongebouw in Nederland.”
Hoe gaat de daktuin eruit zien?
“We ontwerpen de tuin samen met ZUS. Aan de randen, waar het draagvermogen wat minder is, komen zonnepanelen. De centrale rechthoek, tussen de vier decentraal geplaatste kernen, wordt de gemeenschappelijke daktuin. Dankzij een flink substraat kunnen er serieuze bomen groeien. Factory heeft acht hoekwoningen per laag, doordat de ene hoekwoning om de andere heen vouwt. De appartementen die geen hoekwoning zijn, zijn via hun eigen ontsluiting direct verbonden met de daktuin. Dankzij deze hiërarchie hebben alle appartementen een optimale groenbeleving.”
Enkele jaren geleden wonnen jullie de prijsvraag voor de herontwikkeling van drie waterzuiveringssilo’s op het Amsterdamse Zeeburgereiland. Hoe staat het met dat project?
“Eind 2022, begin 2023 start de bouw. Samen met de gemeente hebben we het landschapsontwerp rondom de silo’s gemaakt. Onze ambitie daarbij was iets van de ruigheid van de plek te behouden, als contrast met het toch enigszins aangeharkte buurtje dat rondom de silo’s is ontstaan. Dit ‘urban jungle’ gevoel trekken we door in de daktuin. De daken van de silo’s en de bruggen ertussen wilden we koste wat kost als publieke ruimte voor de buurt behouden. Tussen het groen komt een terras en een buitenbioscoop. Een van de silo’s laten we begroeien met klimplanten, waardoor het groen van het maaiveld en van het dak een eenheid worden.”
Hoe zie je het stedelijk leven over tien, twintig jaar?
“Ik hoop dat we minder in gebouwen en meer in leefomgevingen gaan denken. De natuur zal daar een steeds belangrijker onderdeel van gaan uitmaken. Niet zozeer qua vormgeving, maar vanuit bouwfysica, gezondheid en duurzaamheid zullen we meer met de natuur mee moeten ontwerpen. Als we loskomen van de traditionele gebouwen met hun bakstenen jasjes, kunnen we gestapelde podia maken om te wonen, werken, leven en ontspannen. De behoefte aan een grotere mate van functievrijheid ontstaat door de steeds verdere digitalisering van onze leefomgeving. Onze dagelijkse activiteiten worden meer fluïde, dus flexibiliteit en aanpasbaarheid nemen in belang toe. Prestatie- en datagestuurd ontwerpen en bouwen zijn daarbij een belangrijke oplossing. Bij Elephant maken we hiervoor onze eigen parametrische modellen. De bouw zoekt traditiegetrouw naar betaalbaarheid en kwaliteit door standaardisatie. Wij zoeken betaalbaarheid en kwaliteit door met onze rekenmodellen continu het optimum te bepalen. Feitelijk helpt het digitale tijdperk ons om dichter bij de natuur te engineeren en te ontwerpen.”
